مصور - خوش درخشید ولی دولت مستعجل بود این رساله تلاشی است برای روشن کردن زوایای ناشناخته یکی از برجسته ترین جریان های تاریخ عصر جدید ایران. نویسنده کوشیده است تا تحلیلی نو و علمی از این جریان بدست دهد و چهره میرزا تقی خان امیرکبیر قهرمان آنرا دقیقا و آنچنان که در زندگی واقعی بود ترسیم کند. تقی خان امیرکبیر اهل فراهان است و دست پرورده خاندان قائم مقام فراهانی. فراهان همچون تفرش و آشتیان مجموعاً کانون واحد فرهنگ دیوانی و "اهل قلم" بود؛ ناحیه ای مستوفی پرور. چه بسیار دبیران و مستوفیان و وزیران از آن دیار برخاستند که در آن میان چند تنی به بزرگی شناخته شده، در تاریخ اثر برجسته گذارده اند. از این نظر میرزا تقی خان نماینده فرهنگ سیاسی همان سامان است. نام اصلی میرزا تقی خان، "محمد تقی" است. زادگاهش "هزاوه" از محال فراهان عراق. هنوز هم در آنجا محله ای بنام "محله میرزا تقی خانی" معروف است، و خانه پدریش نزدیک تپه "یال قاضی" شناخته می باشد. اسم او در اسناد معتبر (از جمله مقدمه پیمان ارزنهالروم، و قباله نکاح زنش عزت الدوله) "میرزا محمد تقی خان" آمده است. رقم مهر و امضای او نیز تردیدی در نام حقیقیش باقی نمی گذارد؛ بی گمان اسم "محمد" رفته رفته حذف گردیده و به ر"میرزا تقی خان" شهرت یافته است. خانواده پدری و مادری میرزا تقی خان از طبقه پیشه ور بودند. پدرش به تصریح قائم مقام "کربلائی محمد قربان" بود که در خطاب او را "کربلائی" می گفت. سجع مهرش "پیرو دین محمد قربان" بود. کربلائی قربان نخست آشپز میرزا عیسی (میرزا بزرگ) قائم مقام اول بود. پس از او همین شغل را در دستگاه پسرش میرزا ابوالقاسم قائم مقام ثانی داشت. میرزا تقی خان امیرکبیر موقعی به صدارت ایران رسید و زمانی زمام امور کشور را به دست گرفت که امور لشگری بکلی خراب و سازمان داخلی کشور کاملا از همن گسیخته وقسمت حساس آن یعنی خزانه دولت دراثربی کفایتی حاج میرزا آقاسی برابری نکردن هزینه و درآمد بکلی تهی گردیده چه بواسطه اغتشاشات و وجود ملوک الوایفی اساسا بیشتر مالیتهای نقاط مختلفه کشور به سهولت وصول نمی گشت و مقداری هم که عاید دولت می گردید حکام شهرستانها حساب سازی می کردند و...
