تنکابن ( تلفظ راهنما·اطلاعات) یا شَهسَوار یکی از شهرهای استان مازندران در شمال ایران است. تنکابن مرکز شهرستان تنکابن بوده و این شهرستان پرجمعیتترین شهرستان غرب استان مازندران محسوب میگردد.این شهر مرکز فرمانداری ویژه تنکابن میباشد و مردم آن به گویش تنکابنی و زبانهای مازندرانی،گیلکی و فارسی سخن میگویند. از محصولات مهم شهر نیز میتوان به انواع مرکبات، برنج و چای اشاره کرد.
جمعیت کل شهرستان تنکابن بر اساس آخرین سرشماری در سال نود و پنج ۱۶۶٫۱۳۲ نفر بوده که تعداد ۵۵٫۴۳۴ نفر آن، جمعیت شهر تنکابن (شهسوار) است.
در حال حاضر بیشتر اهالی استان مازندران این شهر را با نام شهسوار میشناسند. سابقه و تمرکز شهرنشینی در این منطقه بیشتر مربوط به خرمآباد تنکابن بود اما در دوران رضاشاه پهلوی شهر نوبنیاد شهسوار بعنوان مرکز «منطقه تنکابن» شناخته شد. پس از انقلاب ۵۷ نام منطقه یعنی تنکابن را بر روی خود شهر شهسوار هم گذاشتند.
در زمان قاجاریان، خرمآباد مرکزیت منطقه تنکابن و مرکز محالثلاثه در عصر حاکمیت خاندان خلعتبری بر این منطقه بودهاست. در دوران زندیان، افشاریان، صفویان و در زمان الحاق منطقه تنکابن از رویان به دیلمستان این منطقه با نام دِیلَمخاصه شناخته میشدو مرکز آن «تنکابن» بود که در دورهٔ صفویان به نام فیض هم خوانده میشد ولی قبل از الحاق از رویان به دیلمستان، تمام این منطقه با نام تَنکابن شناخته میشد. پیشتر از آن، این منطقه و مرکز آن تَنکا نام داشت
در گذشتهای دور و در طول تاریخ غالب ذکر نام مناطق شمالی ایران، آمارد بودهاست ولی ظاهراً نخستین بار در اواخر قرن هشتم ه. ش، مرعشی در کتاب تاریخ گیلان و دیلمستان از لفظ تنکابن برای این منطقه نام بردهاست. احتمالاً این نام از نام «قلعه تُنکا»گرفته شدهاست که اولیاء اللّه آملی در حدود سال ۷۲۴ خورشیدی آن را در کتاب تاریخ رویانضبط کرده بود.
در زبان مازندرانی و بنابر کتاب سفرنامه مازندران و استرآباد، پسوند بُن به معنی «پایین» میباشد[۳۳] که در اسامی مکانهای زیادی در شمال کشور وجود دارد. در نتیجه تنکابن به معنی پایین تنکا یا زیر تنکا میباشد.
در مورد وجه تسمیه تنکابن نظریهٔ دیگری نیز بیان شده؛ تنکابن یا تنک آب بن یعنی جائیکه جلگه ساحلی دریای کاسپین تنک میشود. در زبان مازندرانی «تنک» به معنی اندک و کم است. آن قسمت از ساحل دریا که اندک از بن کوه فاصله دارد به عبارت دیگر آن قسمت از ساحل دریا که با پهنای کمی از بن آب ظاهر شدهاست تنک آب بن یا تنکابن نامیده شدهاست. البته دلیل دیگری نیز برای فلسفه این نام بیان شده که به علت تابستانهای شرجی و طاقت فرسا و همچنین زمستان تقریباً سرد منطقه و شرایط کشاورزی در این آب و هوا از واژه «تن کاه» به معنی کاهنده جسم و تن برای سختی تعبیر از تن کاه بن به تنکابن درآمده است.
به نوشته رابینو تنکابن به معنای «پایین تنکا» است که پس از آن و در دوران اسلامی دیلمستان یا دیلم خاصه نامیده شد.