دولتشاه سمرقندی (۸۴۲-۹۰۰ ه.ق) تذکرهنویس و شاعر قرن نهم هجری است. دولتشاه سمرقندی، فرزند علاءالدوله بختی شاه غازی اسفراینی، تذکرهنویس و شاعر، متخلص به علایی، از نجیبزادگان خراسان و از ملازمان امیر علیشیر نوایی و سلطان حسین بایقرا بود. وی مردی خوشطبع و درویشصفت بود. دولتشاه کتاب تذکرةالشعرای خود را در شرح حال شعرا از آغاز شعر فارسی تا روزگار مؤلف به نام سلطان حسینمیرزا بایقرا تألیف کرد. این کتاب هرچند شهرت بسیار دارد اما در بارهٔ شعرایی که پیش از زمان او میزیستند، مطالب آن اغلب اعتبار ندارد. نمونه ای از حکایات کتاب «امیر عبدالله بن طاهر به روزگار خلفای عباسی، امیر خراسان بود. روزی در نیشابور( به مسند) نشسته بود. شخصی کتابی آورد و به تحفه پیش او بنهاد. (امیر) پرسید: این چه کتاب است؟ (مرد) گفت: این قصه وامق و عذرا است و خوب حکایتی است که حکما بنام شاه انوشیروان جمع کرده اند. امیر فرمود: ما مردم، قرآن خوانیم و به غیر از قرآن و حدیث پیغمبر چیزی نمی خوانیم و ما را از این نوع کتاب، در کار نیست. این کتاب، تألیف مُغان(زرتشتی ها) است و پیش ما مردود است. (پس فرمود) تا آن کتاب را در آب انداختند و حکم کرد که در قلمرو او بهر جا از تصانیف عجم و مغان کتابی باشد جمله را بسوزانند»[ نسخهاي نویافته از تذکرة الشعراء دولتشاه سمرقنديمحمود ندیمی هرندياستادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیامنورچکیده: هلند و هند، در بار چند تاکنون سمرقندي دولتشاه الشعراءتذکرة است شده چاپایران . دستشناسایینوشته از موجودهاي است ارزشمند کتاب این مجدد تصحیح اولیۀضرورتهاي .نسخه نسخۀ جمله آن است، از دست در الشعراء تذکرة فراوانی از خطیهاينویافته به شمارة 2604، محفوظ در کتابخانۀ وزیري یزد که تا کنون در فهرستهاي نسخ خطی به آن اشاره نشده است.کلیدواژهها :دولتشاه سمرقندي، تذکرة الشعراء، نسخ خطی، کتابخانۀ وزیري. الشعرا را در تذکرة کتاب السمرقندي الغازي بختیشاه علاءالدوله بن دولتشاهامیر892 کرد تألیفقمري . بار نخستیندر 1305 ملک میرزامحمدقمريئی بمب در آن راالکُتّاب)هندوستان ( کردچاپ .پس از او در 1318 براون در ادواردقمرين لید)هلند (و سپس در 1335شمسی محمد رمضانی در تهران تصحیح و منتشر کردهاند .تصحیح انتقادي این متن را خانم فاطمه علاقه در 1385شمسی در تهران با مقدمه و تعلیقات منتشر کرد. که کتاب این خطی نسخیکی از شمارة به یزد وزیري کتابخانۀ در نشده، استفاده آن مختلف تصحیحاتدر2604محفوظ است .نسخۀ حاضر داراي 133برگ است .یک یا چند برگ از آغاز نسخه افتاده است و بعداً ظاهراً در صحافی یک برگ به ابتداي آن چسبانده شده که بر پشت آن نام کتاب بدون ذکر نام نویسندة آن کتابتشده است .این نسخه مجدول و خط آن است برگ چهرة آن دگرگون شدهنستعلیق است، ولی یکدست نیست، به طوري که در چند .شماري از رکابهها بر اثر پارگی پراکندگی و بی نتیجۀ ظاهراً که ندارد هماهنگی خود پس از برگ گاه با دارد، وجود که جاهایی رفته است و بینبرگها از-ترتیبی برگها یا کاستی و افتادگی آنهاست .این نسخه بدون ترقیمه است و در هیچ جاي آن به نام کاتب و محل و تاریخ کتابت استاشاره نشده .با توجه به ویژگیهاي ظاهري نسخه، احتمال میرود در اوایل قرن دهم کتابت شده باشد .نام مالکان آن هم است مانده باقینامعلوم .گ بردر77 نقشپ ناخواناست آن نوشتۀ که دارد وجودمهري . خواننده دست به متنهمچنیناي تصحیح شده، چنانکه گاه بر روي واژههایی خط کشیده شده و گاه کلماتی در هامش به خطی جز خط کاتب نوشته شده است .برگها از جنس کاغذ اصفهانی است که اندازة آنها 5/23*17سانتیمتر و اندازة جدول 18*12سانتیمتر است .در هر صفحه به ن یکساطور21 دارد وجودسطر . لکه رطوبت اثربر پایانی آغازین و برگهاي در شده و پیدا برگها از بعضی روي برهاییپوسیدگی شدیدي نمایان است، به گونهاي که گاه پارههایی از آن ریخته شده است .جلد این نسخه مقوایی با روکش کاغذي سیاه رنگ است که عطف آن نیز تیماج قرمز است. نسخه فهرستدر نویسندة آن نام به نسخه این معرّفی در نوشته، شیروانی محمد مرحوم که کتابخانه این خطیهايیعنی دولتشاه اشاره نشده است )شیروانی، 2535 :4/1360-1361 (و ظاهراً به همین سبب، استاد احمد منزوي در کتابهاي » مشترك نفهرستسخه پاکستان فارسی خطیهاي «)منزوي، 1369-1370 :11 /729-732و 12 /2071-2072 (و »فهرستوارة نسخههاي خطی فارسی «)همو، 1376 :3 /1874-1876 (و همچنین محقّق ارجمند مصطفی درایتی در فهرست- دستوارةنوشتن ایراهاي)دنا) (درایتی، 1389 :2 /1069-1072 ( دست میاندرنوشتهه این دولتشاه از الشعراء تذکرةاي نبرده نامنسخهاند . شمارة نسخۀبلکه2604ن عنوا ذیل ناشناخته نسخ جمله از دنا فهرستوارة در وزیريکتابخانۀ»غیر همانند «آمده است) .رك :همان :2 /1075