«نماهایی از ایران» یادداشت‌های سرجان مَلکُم
این کتاب درباره مأموریت‌های سِر جان مَلکُم در ایران، به‌خصوص مأموریت اول و موضوعات ادبی و زندگی اجتماعی و خلق‌وخوی ایرانیان است که با ترجمه شهلا طهماسبی منتشر شده است.
سِر جان مَلکُم، کارمند کمپانی هند شرقی و اولین نماینده سیاسی انگلستان به ایران در دوره قاجار، در سال ١٢١٥ قمری به حضور فتحعلی‌شاه قاجار رسید. وی در هند، زبان فارسی را که زبان ادبی و رسمی بود و نیز آداب و رسوم اجتماعی‌ـ‌فرهنگی مشرق‌زمین را چنان آموخت که در ١٧٩٢ مترجم فارسیِ نیروهای نظامی انگلیسی در ایالت حیدرآباد شد.
در این کتاب به اقداماتی که ملکم انجام داده است پرداخته میشود، ملکم در مدت اقامت در ایران به اهمیت سیاسی و تجاری جزایر و بنادر خلیج فارس پی برد و پس از بازگشت به هند، به لرد ولزی پیشنهاد کرد که جزیزه هنگام را اشغال و در آن پایگاه دریایی تأسیس کنند، اما اقدامی صورت نگرفت. ...
این کتاب از زبان دانای کل بیان میشود، شاید به این علت که او آسان‌تر بتواند احساسات و افکار و داوری‌های خود در مورد ایرانیان را، که بیشتر با عداوت و غرض و کینه و تحقیر همراه است، از زبان دیگران بیان کند.
«مأموریت به ایران» از مارتین هنری دانوهو
«مأموریت به ایران: ایران در جنگ جهانی اول» نوشته مارتین هنری دانوهو با ترجمه شهلا طهماسبی منتشر شده است.
مارتین هنری دانوهو معتقد است که درباره جنگ تا ابد می‌توان نوشت. جنگ بخش بزرگی از زندگی دانوهو را تشکیل داده است و در سِمَت گزارشگر دِیلی کرونیکل از امتیاز حضور در بزرگ‌ترین خیزش‌های نظامی و سیاسی جهان برخوردار بوده است.
در اوایل جنگ جهانی اول به عنوان خبرنگار دیلی کرونیکال در بالکان، به مأموریتی اطلاعاتی در ایران اعزام میشود.
مارتین هنری دانوهو می‌نویسد:
«ماجرای جنگ ایران باید روایت شود و من خوشوقتم که سهمی کوچک در این گزارش بر عهده گرفته‌ام. این کتاب ماجرای عملیاتی کوچکی است که گمنام مانده است، در کشور من کسی آن را نمی‌شناسد و ظاهراً مدت‌های مدید حتی خود مقامات نیز آن را از یاد برده بودند. این قوا تحت فرماندهی ژنرال دانسترویل بود که همه‌جا با عنوان «دانستر فورس» شناخته میشود و من بخشی از آن بودم و این کتاب را درباره آن نوشته‌ام.»
او کوشیده است در این کتاب «دانستر فورس» را معرفی کند، علت اعزامش را شرح دهد و بگوید تا چه حد در اجرای مأموریتش توفیق داشته است.
«نگاهی به ایران» خاطرات دوروتی دو وارزی
«نگاهی به ایران: خاطرات همسر یک دیپلمات» نوشته دوروتی دو وارزی است که با ترجمه شهلا طهماسبی منتشر شده است.
دوروتی دیویس همسر لئون دو وارزی، دیپلمات بلژیکی، در اواخر دوره قاجار به ایران آمد. او به ایران علاقه بسیار داشت. وی ایران را در سه دوره بحرانی در تاریخ این کشور در دوره قاجار - یعنی دوره مظفرالدین شاه قاجار پیش از مشروطیت، دوره محمدعلی‌شاه در هنگامه نبرد بین مشروطه‌خواهان و استبدادطلبان، و دوره احمدشاه اندکی پیش از جنگ جهانی اول و کودتای سوم اسفند 1299ه ش - دیده بود و مشاهدات و اطلاعات و تجربیات خود را از این کشور، که در خاطرات خود به آن بسیار علاقه نشان داده، با اختصار ثبت کرده است. این کتاب حدود یک قرن از نظرها دور مانده بود تا این‌که در سال 2008 در انگلستان به اهمیت و ارزش تاریخی آن پی بردند و تجدید چاپش کردند.
