ד"ר חביב לוי, חוקר תולדות יהודי איראן, נחשב כאחת הדמויות הבולטות בקרב מנהיגות יהודי איראן, שעסק בעבודות מחקר היסטורי וכתיבת דברי הגות, במקביל לעיסוקיו הרפואיים ומיזמיו העסקיים. הוא נולד בשת 1896 במשפחה יהודית ידועה בטהראן. עם גמר לימודי תיכון בגיל 16, נשלח לפאריס ללמוד רפואת שיניים. עם חזרתו, הוא עסק בהפצת חדשנות מדעית, כשרפואת שיניים באיראן הייתה עדיין בחיתוליה, ובמקביל התחיל בחקר תולדות יהודי איראן במטרה לתרום את חלקו לתרבות היהודית. פרי המחקר המקיף שלו על תולדות יהודי איראן התפרסם בשלושה כרכים בשנת 1960. זה היה אחד המחקרים החדשניים בנושא זה ועד היום נחשב כעבודת מחקר המקיפה ביותר על תולדות יהודי איראן ו-2500 שנות היסטוריה שלהם. בשנת 1979 עם פרוץ המהפכה האסלאמית באיראן, נאלץ ד"ר חביב לוי לעזוב את טהראן ולהעביר את משפחתו ללוס-אנג'לס. גם שם הוא המשיך בעבודות מחקר וכתיבת דברי הגות על היהדות ויהודי איראן. ד"ר חביב לוי נפטר בלוס-אנג'לס בשנת 1984 והובא לפי בקשתו לקבורה בירושלים, כביטוי לאהבתו את ארץ אבות וכיסופיו לעיר המסמלת את הלאומיות, הדת והתרבות היהודית.
Dr. Habib Levi wrote many books and several hundred articles during his long and
fruitful years of cultural activities. Two of the most important works in Persian are presented in this website, together with the English translation of The Jews of Iran and the Hebrew translation of Memoires. You can read any of the chapters of the English translation by double-clicking on each tittle, or having the full book by clicking on the book’s picture. The Jews of Iran Acknowledgements and introduction.
The Jews of Iran
Part one: Introduction (1300-550 B.C.E.)
Part Two: The Achaemenids (eeo-330 B.C.E.)
Part Three: Seleucids and Parthians (330 B.C.E -226 C.E.)
Part Four: The Sasanians (226-642 C.E)
Part Five: Advent of Islam and Rule of the Caliphs (642-847 C.E)
Part Six: Tahirids, Saffarids, Samanids, Daylamites And Ghaznavids (847-1038 C.E)
Part Seven: Seljuqs, Mongols, And Timurids (1038-1502 C.E)
Part Eight: The Safavids (1502-1722 C.E)
Part Nine: Afsharids and Zands (1772-1794 C.E.)
Part Ten: The Qajars- From Muhammad Khan to Muzarffar al-Din Shah (1794-1907 C.E.)
Part Eleven: Constitutionalist Revolution and the Pahlavi Dynasty (1907-1979 C.E.)
Glossary-Bibliography
Index
حبيب لوي اواخر اكتبر سال 1896م. (1275ش.) در محله يهوديان معروف به گتوي تهران به دنيا آمد. نام عبري او «يحزقل عزرا» بود. پدرش حاجي رحميم خداداد لوي، استاد زرگر دربار مظفرالدين شاه بود و جد مادري‌اش نيز حكيم يحزقل، طبيب دربار ناصرالدين شاه. پدربزرگ مادري او عزرا يعقوب ثروتمندترين فرد يهودي ايران به شمار مي‌رفت كه با منچستر رابطه بازرگاني داشت. هنوز چندي از تولد وي نگذشته بود كه با ورود مسيو كازس از طرف آليانس فرانسه به تهران در ژوئيه 1898، نخستين شعبه مدرسه آليانس - كه مروج تفكرات صهيونيستي بود - در پايتخت افتتاح شد و شروع به كار كرد. لوي در 14 سالگي دوره مدرسه آليانس را به پايان رسانيد و در سال 1911 براي تحصيل در رشته دندانپزشكي عازم پاريس شد. وي همزمان با پايان جنگ جهاني اول در 1918 به ايران بازگشت و به كار دندانپزشكي پرداخت. به دنبال كودتاي رضاخان در 1921، وي به عنوان نخستين افسر يهودي وارد ارتش شد و به رياست سرويس دندانپزشكي ارتش منصوب گرديد. او پس از چندي در موقعيت دندانپزشك ويژه رضاخان قرار گرفت. حبيب لوي كه در سال 1919 به «انجمن صيونيست ايران» پيوست و از اعضاي فعال آن به شمار مي‌آمد، از اين پس در ارتباطي تنگاتنگ با آژانس جهاني يهود قرار گرفت و در كوچاندن يهوديان ايران، افغانستان و بخارا به سرزمين فلسطين تلاش بسياري كرد. وي در سال 1931 به همراه دو تن ديگر از صهيونيستهاي ايراني، مدرسه كوروش را كه پس از مدارس آليانس (اتحاد) به دومين مركز آموزش دانش‌آموزان يهودي تبديل شد، بنيان گذارد. لوي از سال 1933 به بعد بارها به فلسطين مسافرت كرد و با خريد زمين و احداث خانه، زمينه‌هاي سكونت خود و خانواده‌اش را در آنجا فراهم آورد. با پايان يافتن جنگ جهاني دوم، او به تشويق «بن‌صبي» كه بعدها به رياست‌جمهوري رژيم اشغالگر قدس نيز رسيد، درصدد تجديد فعاليت انجمن صيونيست برآمد و به دنبال آن همكاري جدي با دكتر گلدبرگ در ايجاد سوخنوت (آژانس يهود) ايران را آغاز كرد. همچنين فرزند ارشد وي «صيون» با ورود به گروه تروريستي «هاگانا»، فعالانه در كشتار مردم فلسطين و اشغال سرزمين آنها شركت جست. حبيب لوي در چارچوب فعاليتهاي اقتصادي خود، نمايندگي شركت داروسازي ارگانون سوئيس را اخذ و شعبات آن را در شهرهاي مختلف ايران داير كرد. وي همچنين به درخواست بن‌گوريون - اولين نخست‌وزير اسرائيل- به احداث يك هتل در بيت‌المقدس پرداخت كه در سال 1981 افتتاح گرديد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي، حبيب لوي از ايران خارج شد و مابقي ايام عمر خود را همچون بسياري از يهوديان ايراني با وجود داشتن املاك و مستغلات در سرزمينهاي اشغالي، عمدتاً در لس‌آنجلس گذراند. در نهايت وي در سال 1984 در لس‌آنجلس مرد و بنيادي به نام وي در آنجا تأسيس گرديد.
کتاب در 11 بخش با عنوان‌های «آشنایی با زمینه بحث از 1300 تا 550 ق.م (عصر آهن)»، «دوران هخامنشیان از 550 تا 330 ق.م»، «دوران سلوکیان و اشکانیان(پارت‌ها) از 330 ق.م تا 226 م.)»، «دوران ساسانیان از 226 تا 642 م.»، «ظهور اسلام و حکومت خلفا از 642 تا 847 م.»، «دوران طاهریان، صفاریان، سامانیان، دیلمیان و غزنویان از 847 تا 1038 م.»، «دوران سلجوقیان، مغولان و تیموریان از 1308 تا 1502 ق.م»، «دوران صفویان از 1502 تا 1722 م.»، «دوران افشاریه و زندیه از 1722 تا 1794 م.»، «دوران قاجاریان (آقامحمدخان تا مظفرالدین‌شاه) از 1794 تا 1907 م.» و «دوران انقلاب مشروطیت و دودمان پهلوی از 1907 تا 1979 م.» دو مبحث کلی «بررسی» و «نقد و نظر» را دربردارد.
در «دیباچه» کتاب آمده است: «این اثر تلخیصی از کتاب سه‌جلدی «تاریخ جامع یهودیان» است که در دهه سی در ایران به‌چاپ رسید اما به‌دلیل تناقضات فراوان آن اکنون به‌صورت یک جلد ارایه می‌شود. مسئولیت جرح و تعدیل کتاب حاضر را آقای ابرامی و انتشار آن را بنیاد فرهنگی حبیب‌لوی در لوس‌آنجلس آمریکا در سال 1376 (1997م.) به‌عهده داشته است.»
در «زندگی‌نامه نویسنده اثر» نوشته شده است: «حبیب لوی اواخر اکتبر 1896 م. (1275 ش.) در محله یهودیان معروف به گتوی تهران به‌دنیا آمد. پدرش حاجی رحمیم خداداد لوی، استاد زرگر دربار مظفرالدین‌شاه بود و جد مادری‌اش نیز حکیم یحزقل، طبیب دربار ناصرالدین شاه. پدربزرگ مادری او عزرا یعقوب ثروتمندترین فرد یهودی ایران به‌شمار می‌رفت. لوی در 14 سالگی دوره مدرسه آلیانس را به‌پایان رسانید و در سال 1911 برای تحصیل در رشته دندانپزشکی عازم پاریس شد. در 1921 به‌عنوان نخستین افسر یهودی وارد ارتش شد و به ریاست سرویس دندانپزشکی ارتش منصوب شد. در سال 1919 به «انجمن صیونیست ایران» پیوست و از اعضای فعال آن به‌شمار می‌آمد.»
در پایان این زندگی‌نامه آمده است: «پس از پیروزی انقلاب اسلامی، حبیب لوی از ایران خارج شد و مابقی ایام عمر خود را همچون بسیاری از یهودیان ایرانی با وجود داشتن املاک و مستغلات در سرزمین‌های اشغالی، عمدتا در لس‌آنجلس گذراند. در نهایت وی در سال 1984 در لس‌آنجلس مرد و بنیادی به‌نام وی در آنجا تاسیس گردید.»
